С 7 по 16 апреля обучающиеся старших классов готовили сочинения на конкурс «Лучшее сочинение на чеченском языке» по теме: «Ненан мотт-дахаран хазна».
Сочинение по чеченскому языку «Родной язык-моя гордость»
- "Ненан мотт" (Рамазан Берзлоев)
- Сочинение по чеченскому языку «Родной язык-моя гордость»
- Сочинение на тему нохчийн мотт на чеченском
- Сочинение ненан мотт на чеченском - Суомик.ру
- Изучай родной язык
Сочинение по чеченскому языку ненан мотт
Ненан мотт, ца бича ахь дагна хьаам! Реальные знакомства Чеченская! Тебя ждут! Сочинения на различные темы!
Выбирайте сочинение онлайн! Сан Ненан Мотт.
Муьлхха а стаг цу хьолехь хилар, яхь цахилар, ледара хилар ду. Иштта ца хила, суна хетарехь, йохье а дуьйлуш, 1амо беза вай вайн дайша, наноша хьост санна, ларбеш, ц1ена латтийна вешан ненан мотт. Наггахь хеза вайна: «Иза вовшех кхеттал бийца хиъча а тоьар дара», - олуш. Ма - дарра аьлча, и стаг шен къомах цавашар ду. Иза д1адахнарг а, хиндерг а доцу стаг ву. Цу докъазаллах Дала лардойла вай! Чекхйолуш суна Ахмадов Мусан байташ яло лаьа: Кхераме дац суна мехаш,Къизачу зуламан ор а, - Нохчийн мотт соьца мел беха, Онда бу сан лаьттахь орам.
Задавайте вопросы и делитесь своими знаниями.
Ведь он как песня льются в уши В миг завораживая душу, В нём мой покой и безмятежность, В нём грубость есть и есть в нём нежность! В нём непокорность и отвага, В нём шум сражений слышен в сагах! Он плавен, как полёт орлицы, И быстр, как бросок волчицы!
Берахь дуьйна сайна ишколехь д1оггара ца 1амийнехь а, сан дагчу бижина бу ненан мотт. Хьехархочо олучу дашах, буьйцучу маттах, цуьнан г1иллакхех, 1илманах доьзна ду къоначу чкъуран хиндерг. Шен маттаца, г1иллакхашца з1е, уьйр, шовкъ-безам боцург кхераме ву, цуьнан з1е яц шен махкаца, халкъаца. Вай х1ора дийнахь, кханенаш ца йохкуш, нохчийн матте шовкъ-безам болуш кхио беза кегийрхой.
Мила ву уьш кхио безарг? Уггар хьалха дай-наной, т1аккха школа, уьш дерриге а юкъалоцуш, терго, 1уналла а дан декхарийлахь ерг юкъаралла, республикан куьйгалхой бу. Мотт шеца боккха ницкъ болуш бу. Матте адамашна юкъахь барт бало, иштта церан барт бохало. Говза мотт хуучуьнга шена т1аьхьа б1еэзарнаш адамаш дигало. Олуш ду-кх: «Хазачу дашо 1уьргара лаьхьа баьккхина», «Хазачу дашо лам башийна».
Сочинение по чеченскому языку ненан мотт кратко сочинение
Вокруг Ненан Мотт Дахаран Хазна раскинулась живописная природа, которая завораживает своей красотой и разнообразием. Нохчийн мотт –вайн къоман аз ду, вайн къоман илли ду, вайн къомон назма ю. Ненан матто вай 1амадо Даймохк беза. ненан мотт», «Нохчийн меттан сий». Ненан мотт аганан илли собрали все свои силы и вызвали на помощь дружественных существ и волшебников, которые рисковали своей жизнью, чтобы защитить эту священную землю. язык матери», которое охватывает весь комплекс этики, принципы нравственного поведения и предста.
Сочинение по чеченскому языку ненан мотт
| Сочинение на тему нохчийн мотт на чеченском | | В актовом зале ГБУ «Грозненский центр социальной помощи семье и детям», прошло мероприятие, приуроченное ко Дню Чеченского языка «Ненан мотт». |
| МБОУ "СОШ №7 с. Ачхой-Мартан" им. С.С.Гайрбекова - Официальный сайт | Нохчийн мотт –вайн къоман аз ду, вайн къоман илли ду, вайн къомон назма ю. Ненан матто вай 1амадо Даймохк беза. |
Нохчийн халкъан иллешкахь ненан васт сочинение 9 класс
Нохчийн махкахь нохчийн. Оно должно быть написан про Великую Отечественную войну. Сан ненан мотт – аганан илли – нохчийн мотт, уггаре а ширачех цхьаъ. Муха хир ву дуьненахь уггаре а сийлахьчу Ненан мотт цабезарг и бийца цалуург, и къен хетарг. «Ненан мотт» — это не просто слова, это команда к действию, мотивация к достижению успеха и постоянной борьбе за свои мечты. Смотрите видео онлайн ««Ненан мотт» | О важности знания и сохранения родного языка» на канале «trk_put» в хорошем качестве и бесплатно, опубликованное 26 апреля 2024 года в 18:38, длительностью 00:17:33, на видеохостинге RUTUBE. Ненан мотт Доккха маь1на лоцу оцу шина дашо шайна чу.
Гайрбекова М. "Нохчийн мотт – сан дозалла!"
Кхуьуш долчу чкъурана ненан мотт хьоьхуш хиларна, суна со ирсе хета. Ненан Мотт — одна из самых известных чеченских народных сказок. Ненан Мотт Аганан Илли – это не только праздник, но и символ начала новой жизни. Ненан мотт язло сан цІийца, Ненан мотт бека сан сица, Сан бакъо ю иза бийца, Сан бакъо ю цунах дийца, Амма яц бакъо и хийца. Ненан мотт – иза халкъан юьхь ю, халкъан орам бу. Смотрите видео онлайн ««Ненан мотт» | О важности знания и сохранения родного языка» на канале «trk_put» в хорошем качестве и бесплатно, опубликованное 26 апреля 2024 года в 18:38, длительностью 00:17:33, на видеохостинге RUTUBE.
7 класс сочинение по чеченскому языку
Чеченская пословица утверждает, что «если воспитываешь мальчика - воспитываешь мужчину, если воспитываешь девочку - воспитываешь нацию». Земля исстари являлась для чеченцев не только кормилицей, но и кормилицей по аналогии с кормящей матерью. В этом плане показательно, что наряду с «Нана-латта» чеченцы употребляют также и выражение «Лаьтта Ненан кийра - Утроба Матери-хемли», имея в виду источник начала или конечный исход всего сущего.
Он сел у фонтана и закрыл глаза, погружаясь в свои мысли. Вдруг, словно вдохновение сошло на него, он начал писать. Его рука легко скользила по бумаге, слова текли как вода из фонтана, создавая картины историй, которые он только что придумал. Александр писал и писал, пока ночь не окутала парк своим темным покрывалом. Когда он закончил, он осознал, что это было нечто удивительное, что он только что создал. Его руки дрожали от волнения, когда он осмотрел свое произведение.
Он улыбнулся, понимая, что это было его лучшее сочинение. Утром он отправил свой рассказ на литературный конкурс, и через несколько недель получил письмо о том, что его работа была отмечена жюри как лучшая. Александр был счастлив, его мечта сбылась. Он понял, что вдохновение может прийти в любой момент, как вода из древнего фонтана, и что важно уметь поймать этот момент и воплотить его в своем творчестве. Таким образом, Александр понял, что ненан мотт сан дозалла — это не просто слова, это состояние души, когда ты находишься в состоянии творческого вдохновения и способен создать нечто по-настоящему великое. Мне нравится395 Не нравится237 Вариант 4 В тихой деревне, где время текло медленно, жила девушка по имени Мотт. Ее слова были как волшебство, способные оживить самые скучные истории и превратить их в захватывающие приключения. Однажды Мотт отправилась в долгое путешествие через горы и леса, чтобы найти свое истинное предназначение.
В ее сердце горел огонь страсти к творчеству, и она стремилась найти вдохновение в самых неожиданных местах. Во время своего путешествия она встретила мудрого старца, который рассказал ей о таинственном месте, известном как Сан Дозалла. Сан Дозалла был местом, где, по легенде, обитали духи и музы, способные вдохновить любого, кто осмелился войти в его священные врата. Мотт решила отправиться туда, чтобы найти ответы на свои вопросы и обрести новое творческое видение. Путешествие к Сан Дозалла было полным испытаний и опасностей, но Мотт не теряла надежды и веры в свои силы. Она преодолела все препятствия и наконец достигла своей цели. Внутри священных врат она обнаружила потрясающую красоту и величие, которые заставили ее сердце забиться сильнее. Там, в Сан Дозалла, Мотт обрела новое видение искусства и литературы.
Она поняла, что истинное вдохновение находится внутри нее самой, и что ей не нужно искать его в далеких местах. Она поняла, что ее слова и творения могут изменить мир вокруг нее, если она будет верить в свои силы и следовать своей страсти. По возвращении из Сан Дозалла Мотт стала известной как великая художница и писательница. Ее произведения вдохновляли многих и оставались в сердцах людей навсегда. Она поняла, что истинное вдохновение приходит изнутри, и что каждый человек способен на великие дела, если только найдет в себе силы и веру. Таким образом, Мотт нашла свое истинное предназначение и обрела новое видение мира благодаря своему путешествию к Сан Дозалла. Ее история стала легендой, вдохновляющей многих на поиск своего собственного внутреннего света и силы. Мне нравится213 Не нравится157 Вариант 5 В тихой деревне, где время казалось замедленным, жила девочка по имени Мотт.
Она была особенной, как и ее имя, которое звучало как музыка в ушах тех, кто его слышал. Мотт была обладательницей удивительного дара — она могла видеть то, что другие не могли. Ее глаза были открыты для тайн, скрытых от обычных глаз, и она видела мир в своей уникальной красоте. Однажды, прогуливаясь по полям, Мотт заметила странное сияние в темном лесу. Она решила исследовать это явление и отправилась вглубь леса, следуя за светом. Путь был трудным, но Мотт не останавливалась, ведомая своим внутренним чувством. И вот, наконец, она вышла на поляну, где в центре стоял древний храм. В храме Мотт встретила старца, который рассказал ей о древней легенде о силе, способной изменить мир.
Он рассказал ей о ненан мотт сан дозалла — древнем артефакте, способном пробудить в человеке его истинное предназначение.
Текст должен быть объемом до 550 слов, его нужно сопроводить видеопрезентацией к конкурсной работе, опубликованной в Инстаграме. Конкурсная комиссия определит пятерку лучших работ, которые будут опубликованы на странице Ассоциации в Mylistory. После жюри выберет тройку победителей, которые получат 30, 20 и 10 тысяч рублей за 1, 2 и 3 место соответственно.
Масала Абубакарова П. Хеда къинхетаме хилар ду иза. Яздархочо вайна иза гойту 9 предложенехь. Дахарера масал далош, лакхахь ялийна ойла т1еч1аг1ъеш, ала лаьа вайн паччахьах дош.
Цомгушчарна, мискачарна г1о деш, царех дог лозуш, царна г1о-накъосталла деш схьавог1уш ву Рамзан Ахматович. Цу т1ера схьа жам1 дан йиш ю вайн къинхетам адаман амалехь сийлахьчарехь цхьаъ хилар. Выберите книгу со скидкой: ОГЭ. Новый полный справочник для подготовки к ОГЭ Математика. Новый полный справочник школьника для подготовки к ЕГЭ Дошкольная педагогика с основами методик воспитания и обучения. Учебник для вузов. Стандарт третьего поколения. Считаю и решаю: для детей 5-6 лет.
Начинаю считать: для детей 4-5 лет. Пишу буквы: для детей 5-6 лет. Русско-английский словарик в картинках для начальной школы ОГЭ. Английский язык. Эзар динна юккъера цхьа дин харжа а таро хуьлу, ткъа Даймохк харжа а, хийца а таро йолуш бац. Дуьнен чохь къонахий мел дукха белахь а, къам доцург къонах вац, шен бийца къонахий боцург къам дац. Дуккха а адамех къам ца хуьлу. Мах кхоор бац ас», — олий.
Сий дейша вайн Ненан! Эхь а ца хеташ!
Сочинение ненан мотт дахаран хазна
"Ненан мотт" (Рамазан Берзлоев) Язык прекрасный, как рассветы, Как дымка в небе предрассветном, Как не любить его возможно Коль раз хоть слышал, Боже, Боже! Ненан мотт язло сан цІийца, Ненан мотт бека сан сица, Сан бакъо ю иза бийца, Сан бакъо ю цунах дийца, Амма яц бакъо и хийца. Ненан Мотт сумел создать настоящее искусство, которое проникало в самую глубину души слушателя. Ненан Мотт — выдающийся художник и скульптор, чье творчество оказало значительное влияние на мировую искусствоведческую сцену. Twitter В Чечне объявили конкурс сочинений на чеченском языке "Ненан мотт — сан дозалла" для молодых учителей республики.
"Ненан мотт" (Рамазан Берзлоев)
| Сочинение ненан мотт дахаран хазна | Ненан мотт сан дозалла сочинение. Чеченский язык является одним из древнейших языков нашей страны. Он богат и красив, полон выразительности и глубины. |
| Как написать сочинение по чеченскому языку - С вы сильны как никогда! | нохчийн къоман аз». |
| "Ненан мотт" (Рамазан Берзлоев) | | Ненан мотт 1амош, коьрта тидам т1ебахийта беза 1амор шардеш, ч1аг1деш г1о дечу тайп-тайпанчу шардаршна. |
| «Бекалахь, ненан мотт, тахна» | Ненан Мотт проявляет высокую степень ответственности и преданности во всем, что делает. |
| Сочинение ненан мотт аганан илли 8 класс - Сочинения на тему | В Чечне объявили конкурс сочинений на чеченском языке "Ненан мотт – сан дозалла" для молодых учителей республики. |
Ненан мотт – хьо ду сан дахар!
| Нохчийн матттах лаьцна сочинени | Образовательная социальная сеть | Ненан мотт язло сан цІийца, Ненан мотт бека сан сица, Сан бакъо ю иза бийца, Сан бакъо ю цунах дийца, Амма яц бакъо и хийца. |
| Сочинение ненан мотт сан дозалла сочинение - Универсальный справочник - энциклопедия | Ненан мотт язло сан цІийца, Ненан мотт бека сан сица, Сан бакъо ю иза бийца, Сан бакъо ю цунах дийца, Амма яц бакъо и хийца. |
| Ненан Мотт - Язык матери (родной язык). | В Чечне объявили конкурс сочинений на чеченском языке Ненан мотт – сан дозалла для молодых учителей республики. |
| Сочинение по чеченскому языку ненан мотт | Ненан Мотт — выдающийся художник и скульптор, чье творчество оказало значительное влияние на мировую искусствоведческую сцену. |
| "Ненан мотт" (Рамазан Берзлоев) | Пусть Ненан Мотт Аганан Илли станет источником вдохновения и путеводной звездой в нашем развитии и росте. |
Ненан мотт – аганан илли
Ненан маттал деза хIума хила йиш яц къоман кхолламехь, хIунда аьлча, мотт байна къам дуьненан букъ тIера дIадов. нохчийн къоман аз». Ненан Мотт – один из тех писателей, которые не боятся задавать сложные вопросы и вызывать дискуссии. Конкурс сочинений на чеченском языке«Ненан мотт». Шен къам, шен мотт, наной а деза лараран билгало ю иза. Ненан Мотт — одна из самых известных чеченских народных сказок. Ненан Мотт – один из тех писателей, которые не боятся задавать сложные вопросы и вызывать дискуссии.
«Бекалахь, ненан мотт, тахна»
Кхузахь вайна го, синквейн язъешволчунна хаа деза, къамелан дакъош къасто, предложени х1отто, хьалхарчу дашца маь1ница дог1уш дош дало. Цу дерригено вайна таро ло, дешархойн дозуш долу къамел кхио, церан дешнийн х1онс мелла алссам яккха. Ткъа иза вай кхочушдан деза х1ора урокехь, муьлхха а тема 1амош. Коьртачарех ду, х1инцалерачу урокашкахь рефлексин муьрехь тайп-тайпана белхаш бар: йоццачу ханна дешархоша эссе язъяр, синквейн язъяр, шена хетарг алар, яцйина предложени т1еюзар, ша диллинчу суьртехь шен ойла гайтар. Иштта бечу белхаша, къасттина ненан мотт хьехарехь, дешархой вовшашца хьасене хуьлуьйту, шен накъостан ойла хийра ца хета, ша бинчу а, шен накъосташа бинчу а белхийн нийса мах хадо 1ема, шен ойла йийцаре йилла 1ема, кхечуьнга ладог1а 1ема. Цул сов, дешархой 1ема шаьш а, кхечара бечу белхан нийса хьесап дан а, информационни хаамаш язбан а, конспекташ х1итто а. Керлачу технологишца бан безаш болу болх х1инца а кхачо йолуш бац, цунах лаьцна дуккха а дийца дезар ду, 1ама дезар ду, шена хуург къоначу хьехархочуьнга д1адала дезар ду. Ненан мотт хьоьхучу муьлххачу хьехархочун болх т1ехьажийна бу т1екхуьу къона т1аьхье дайн ламасташца, къоман г1иллакх-оьздангаллица, иман долуш хилийтарна. Х1инцлерачу ненан меттан урокашкахь хьехархочун коьрта ши декхар ду аьлла хета суна: ненан матте дешархойн безам кхоллар; биллина ненан мотт цаьрга бийцитар. Дешаран декъехь ненан маттахь хьехар деккъа кхетар сов хилийтарна эшна 1аш дац. Цуьнан марзонца, и безаш кхиина волу дешархо, дешна ваьллачул т1аьхьа и бийца хууш а, лууш а хила веза.
И бийца хууш а, лууш а хилча бен цо и буьйцур бац. Бийцича бен и кхуьур бац, бехар а бац, т1ахьене д1акховдо ненан мотт хир бац. Вайн нохчийн мотт, яхь, г1иллакх, оьздангалла юха денъярехь, вайн къам ч1аг1дарехь къахьоьгуш волчу Нохчийн Республикин куьйгалхочунна Кадыров Рамзанна а, нохчийн меттан сий-пусар деш, и мотт безаш, шен ницкъ ца кхоош иза берашна 1амош волчу массо а хьехархочунна, даггара баркалла ала лаьа. Ненан мотт кхио а, цуьнан сий-пусар дан а, дайх дисина оьзда г1иллакхаш лардан а Дала хьекъал а, хьуьнар а, могашалла а лойла вайна. И бохург цхьа а лар а йоцуш, т1 аьхьадисина цхьа цуьрриг х1 ума а доцуш стаг вар ду. Доьзал — и доь х1 у хилар, доь долор ду. Доьзал — иза боьрший, стей ши адам дино а, шен къоман 1 адато а ма бохху, цхьаьна даха а, шайн т1 аьхье йоло а вовшахкхетар ду. Нохчийн 1 адатехь доьзал да-нана, бераш хилла ца 1 а. Доьзал — иза да, нана, бераш, церан деда, денана, дейижарий, девежарий, цаьрца цхьаьна тховк1 елахь, я кертахь 1 аш болу чоьхьара кхин гергара нах а бу. Цо чулоцу цхьана дех схьабевлла шича-маьхчаллехь болу гергара нах.
Доьзал, массо а декъашхо меттахь волуш, буьззина а, я буьззина боцуш а т1 ера да, я нана д1 аяьлла; я ший а д1 адаьлла гергарчу стага дола деш хила тарло. Бакъду, доьзал алар нийса хир ду, нагахь цхьаьна дехачу адамийн, ц1 ийца гергарло хилла ца 1 аш, оьздангаллин мехаллех болу кхетамаш цхьатера а, вовшашна юккъехь сий-ларам а хилахь. Доьзал кхоллар а, иза кхетош-кхиор а стагана дахарехь т1 ех1 уьттучу зерех уггаре коьртачарах цхьаъ ду, х1 унда аьлча, Дала боху Шен Сийлахьчу Къуръанчохь, Ша адаме хаттам бийр болуш кхо х1 ума ду: адамах шех а цо лелийнчух, дийдинчух … , цуьнан доьзалх а, цуьнан даьхнех а. Цундела шен доьзал дас, я нанас охьатасар, я к1 езиг х1 ума бахьанехь вовшах а къаьстина, шайн берийн дахар дакъаздаккхар доккха къа ду. Доьзал — иза шина аг1 ор долу жоьпалла ду: денненан берашна хьалха, берийн дений-нанний хьалха. Lен-ненан жоьпалла хьалххехь д1 адолало, бер дуьненчу даларца. Оцу дийнахь дуьйyа д1 адоло дезаш ду иза кхетош-кхиор.
Ненан маттахь долу йоза-дешар ца хаахь — иза доккха сакхт ду. Халахеташ делахь а, и санна сакхт долуш берш вайна юккъехь хIинца а хаалуш бу.
Стаг мел оьздангалла, гIиллакх долуш я лакхарчу даржехь хиларх ненан мотт кхоччуш ца хаахь цуьнан мах хадабойла дац. Нийса ца лоь аьлла хета нохчийн мотт къен бу, бийца хала бу олуш хезча. Къайле яц, нохчийн мотт сийлахь-баккхийчу Iилманчаша, яздархоша шена тIе тидам бахийтарца теллина а, хьалдолуш лерина а хилар. Мотт вай лар ца бахь, цуьнан сий ца дахь, вайн къоман сий а дужур ду. Ненан мотт хIора къоман а, хIора халкъан а культурин бух хиларе терра, иза мелла а кIорггера дика Iамор вайн хIоранна а декхар ду. Оцу хьокъехь нийса яздина ненан маттах лаьцна яздархочо К. Паустовскийс хIара дешнаш: «ХIора стеган а шен маттаца йолчу юкъаметтиге хьаьжжина, цуьнан культурин барам къастийна ца Iаш, цуьнан граждански мехалла кхоччуш нийса къасто мегар ду. Шен махке бакъ болу безам хила йиш яц матте безам боцуш. Муьлхачу а къоман коьрта билгало а, къам шен амалх, гIиллакхех, эхь-бехках, Iадатех ца долуьйту мокхазан чIагIо а ю мотт.
Цунах херделла адам, лакхахь хьахийначу сийлаллех хер ца луш ца дуьсу. Ткъа мотт бицбинчо шен кхерч, ша схьаваьлла бух, дайн мохк бицбо.
Цу маьхькамашкахь и инзаре а, чолхе а хаарш, 1илманан баххаш т1ехь дешархошна д1алуш, хьоьхуш къахьоьгуш ву хьехархо. Заманан денна хийцалуш лаьттачу хьелашка хьаьжжина, Нохчийн Республикин Дешаран Минисерствос т1е а эцна, ч1аг1йина йолу керлачу программаша вайна, хьехархошна т1е декхар дуьллу ишколехь ненан мотт а, ненан меттан литература хьехаран г1уллакхаш кхин а тодан, лакхарчу т1ег1ан т1е даха а. Дешаран декъехь хуьлуш мел бакхий хийцамаш белахь а, хаарш д1адаларан а, т1еэцаран а, т1екхуьу чкъор кхетош-кхиоран кеп урок хилаза ца йолу. Ткъа таханлерачу дийнахь пачхьалкхан т1едахкаршца ламасталлин йолчу урокан кеп хийцина, керлачу лехамашца д1аяхьа еза. Методика хийца еза, цу юккъе керла технологиш ялош. Хьехархочо урокана х1отточу 1алашонах, хоржучу коьчалх, нийса билгалдинчу методически некъех дозуш хуьлу цуьнан жам1аш а, 1аморан а, кхетош-кхиоран дикалла а. Х1инцалера урокаш къаьсташ ю вовшахтохаран кепаш тайп-тайпана хиларца: семинараш, лекцеш, ловзарш, конференцеш и д1. Кхузахь а цхьацца кхачамбацарш хила тарло: билгалйинчу темин 1алашоне кхачарехь долу хаарш къасто цахаар, урокийн цхьацца долчу дакъошка тидам тоъал цахилар, дешархой дешарна т1еберзон хьелаш цакхоллар, урокан кхетош-кхиоран дакъа тидаме цалацар.
Ткъа таханалерачу дийнахь, х1ора дешархо тидаме а лоцуш, урокашна т1ехьажам хила беза. Х1инцалерачу урокан кеп билгалйийриг ду: хаарш даларан декъехь дан дезарг билгалдаккхар, дешархошна тоъал хаарш далар, тайп-тайпана болхбаран кепаш йовзийтар; 1амош долчуьнан чулацамца йог1у кепаш а, некъаш а харжар, дешрхошна кхачаме хаарш луш долу болх вовшахтохар, дагалаьцнарг кхиамца, дика жам1аш долуш чекхдериг хиларан тоьшалла а луш; ненан матте, 1амабаре лаам кхуллу 1аморан кепаш харжар. Урокехь дешархоша дечун нийса мах хадо хаар, муьлхачу жам1ашка сатийса йиш ю урокан юьхьехь д1ахаийтар; болх бан дог доуьйту хьелаш хилийта хьовсар, кху кепара юкъаметтигаш шайца йолу — хьехархо-дешархо, дешархо-дешархо, дешархо-хьехархо. Тахана хьехархо вац гуттар а дешархошна дийца дезарг. Дешархой бу шайна хьалха лаьттачу хаттаршна жоьпаш лохуш, лехамийн новкъахь алссам къахьега дезаш. Вайн, хьехархойн декхар — уьш цу новкъа бахар, цаьрга шайн хаарш гулдайтар. Цхьана низамехь теманашца нисйинчу урокаша таро ло, х1ора темина хаттар къасто, цу темина йог1учу урокийн тайпанаш харжа, уьш вовшашца йоза. Урок вовшах тухуш билгалдан деза: урокехь кхочушдан деза 1аморан а, кхетош-кхиоран а декхарш; дешархошна хаа деза, муьлхачу жам1ашка дог даха йиш ю, муьлхачу лакхене кхача йиш ю; керла тема йовзар халонга дерзон тарлуш хилар; йийцаре еш йолчу материалаца дог1у методически некъаш; 1аморехь оьшуш болу г1ирсаш; ц1ахь бечу белхан чулацам, барам, кхочушбаран кепаш. Урокан кеп хоржуш тидаме эца деза дешархойн хаарш. Ледара а, дика а доьшуш болу дешархой саццаза тидамехь латторо аьтто бийр бу сатийсинчу жам1ашка кхачарехь.
Тайп-тайпанчу белхийн кепех пайдаоьцуш вовшахтоьхначу уроко г1о дийр ду эвсаре а, пайде а хин йолчу кепара урокан хенах пайдаэца, дешархоша ц1ахь дечу дешаран барам харжа а. Уьш хила тарло: урок-тобанашкахь болх бар; урок-1аморан дарс; урок-кхетор; урок-гайтам; урок-проектни хьесапаш кхочушдар; урок-талламаш бар. Иштта д1ахьош болчу балхо кхачаво х1инцалерачу лехамашка, кхиадо юкъара дешаран дараш а, хаарш а УУД. Кху кепара болх баро г1о до хьехаран шайн зеделла ц1ераш, технологин кепаш юкъаяло: кхиош-1аморан, могашалла ларъяран, информационно-коммуникационни, 1оттабаккхаман-диалогин, дешаран проектированин, интерактивни технологеш и. Нохчийн меттан хьехархошна царех пайдаэца хало ду, х1унда аьлча т1ехьажа г1ирс бац, интернет чохь а нохчийн маттахь хаамаш к1еззиг бу. Делахь а, массо хьехархо лехамехь хила веза, массо аг1ор керлачунна т1екхиа г1ерташ. Хьехархочо ша проблемни хьал а кхуллуш, иза кхочушдаран некъ лахар, гайтар. Масала: хьехархочо жима дийцар деша доладо дешархошна, царна уггар хазделлачу меттехь соцунг1а а йой, т1едиллар до царна, аш муха чекхдоккхур дара и дийцар шаьш хилча цуьнан автор. И тайпа болх д1абахьа мегар ду дешархой шина тобане бекъна, х1ора тобано шен дийцаран чаккхенан кеп юьйцуш. Цул т1аьхь хьехархочо деригге а дийцар д1адоьшу.
Шен махке бакъ болу безам хила йиш яц матте безам боцуш. Муьлхачу а къоман коьрта билгало а, къам шен амалх, гIиллакхех, эхь-бехках, Iадатех ца долуьйту мокхазан чIагIо а ю мотт. Цунах херделла адам, лакхахь хьахийначу сийлаллех хер ца луш ца дуьсу. Ткъа мотт бицбинчо шен кхерч, ша схьаваьлла бух, дайн мохк бицбо. Цунна шен селханлера де а, кханенга боьду некъ а ца хаьа. Цундела ларамаза дац вай тахна дуьйна Iадаташ, эхь-бехк, ийман меттахIоттор ненан мотт кхиорна, марзбарна тIера дIадоло деза бахар а. ГIиллакх, оьздангалла, юьхь-яхь йовзуьйту цхьаъ бен боцу гIирс бу иза. Нохчийн мотт — иза деккъа йоза-дешар хилла ца Iа. Ненан мотт-и гIиллакх ду, культура ю, тезет лелор, зуда ялорйигар ду, илли, литература, ловзар-синкъерам бу, халкъан юьхь, куьзга, хатI-амал ю.
И мотт вайн ца хилахь, орам боцчу диттах тарлур ду вайн къам, я пачхьалкхе а хир яц. Ненан маттал деза хIума стеган дахарехь хуьлийла дац. Иза Iамор а, цунна богIуш болу тидам тIебахийтар а — иза вайн нохчийн коьрта декхар ду. Масала: литературин урокашкахь дешархошка шайга бойтуш болу болх вовшахтохар — иза йоза-дешар Iаморан уггаре а мехалчу гIуллакхех цхьаъ ду.